دانلود پروژه مقاله هنر دوران ساساني – ايوان مدائن word

سه شنبه 5 مرداد 1395
3:25
علی


برای دریافت پروژه اینجا کلیک کنید

دانلود پروژه مقاله هنر دوران ساساني – ايوان مدائن word دارای 44 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود پروژه مقاله هنر دوران ساساني – ايوان مدائن word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي دانلود پروژه مقاله هنر دوران ساساني – ايوان مدائن word ،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد


بخشی از متن دانلود پروژه مقاله هنر دوران ساساني – ايوان مدائن word :

هنر دوران ساسانی – ایوان مدائن

شیوه هنر اشكانی با همان ویژگی بارز از روبرو و سه‌رخ سازی به دوره ساسانی منتقل شد و هنرمندان ساسانی به‌آن شكل و خصوصیت مطبوع و دلپذیر دادند كه جهانگیر شد. گریشمن: « هنر ساسانی معرف یك تجدد و احیای ناگهانی خود معجونی از هنر ایرانی است‌كه متجاوز از هزار سال برآن گذشته است.

هنر ساسانی آخرین جلوه هنر شرقی قدیم و قدمت آن به چهار هزار سال می‌رسد. ساسانیان در هنر سنت‌گرا بوده، معماری و اصولا هنر ایران در زمان ساسانیان نسبت به گذشته تغییر كرده و در بنا از مصالح كم دوام ساخته شده، استفاده می‌شده. به همین دلیل اكثر ابنیه ساسانی بمرور زمان از بین رفته و آثار باقیمانده از طاق كسری ( ایوان مدائن) بناهای فیروزآباد، ساختمانهای مهم شهر شاپور نزدیك كازرون، قصرشیرین، نقش‌ برجسته‌های نقش رستم و طاق بستان. به‌طور مثال همین طاق بستان كنگره‌هایش شبیه كنگره‌های تخت‌جمشید است یا قصر ماشیتا در بحرالمیت كه اقتباس از زمان هخامنشی در شوش

است. آثار هنر ایرانیان عهد ساسانی در دو حاشیه نمایان است. یكی برروی صخره‌ها و دیگر قلم‌زنی برروی بشقابها كه در موزه‌های جهان بیشتر در لنینگراد پراكنده‌اند. دیگر هنرها عبارتند از مجسمه‌های گرد. كنده‌كاریها، كچ‌كاریها، پارچه‌ها، نقاشی و دیگر آثار كوچك. وارث این هنر دوره اسلامی است كه با دستهای توانای هنرمندان ایرانی جهانگیر شد.
ازدوره اشكانیان در معماری رسمی ایران ساختن گنبد متداول گشت. از همان روزگار گنبدها روی چهارطاق گوشه بنا میشد و تفاوت آن با گنبدهای رومی این بود كه گنبدهای رومی روی گوشواره بنا می‌گشت.
معماری دوره ساسانیان

معماری این دوره سرشت اصیل‌تری دارد. قصر شیرین كه خسروپرویز بنا كرد، كم‌وبیش به پیروی از ساختمان‌های هخامنشیان ساخته شده است. طاق كسری (ایوان مداین) در نزدیك دجله درشهر تیسفون از آثار شناخته شده این دوره است. این بنا از آجرهای نظامی سفید و بزرگ ساخته شده است. بروی تالار بزرگی كه موسوم به ایوان است، هشت تالار كوچك گشوده میشد. طاقها بطور كلی شكلی نیم‌دایره داشت و طاق بارگاه بشكل هلالی ساخته شده و وسعت شگرف آن دیده هربیننده‌ای را خیره میسازد. درحالیكه عناصر و خطوط اصلی این بنا از قریحه ایرانی مایه می‌گیرد، دورنیست كه الهامی از معماری رومی درپاره‌ای از قسمت‌های آن انعكاس یافته باشد.

واقعه تاریخی ایوان
در واپسین سالهای پادشاهی ساسانیان اوضاع ایران سخت آشفته بود. هرچند روزی یکی از سرداران شورشی می کرد و یا شاهزاده ای دیگر بر تخت می نشست. از دیگر سوی قدرت از اندازه فزون روحانیون بود که در تمامی شئون زندگی مردم داخل شده و زندگی را بر آنان تنگ آورده بودند. این هردو سبب بوجود آمدن نارضایی عمیق از دستگاه حکومتی در میان ایرانیان شده بود که این نارضایی نیز به نوبه ی خود آشفتگی ها در سطوح بالای اداره ی مملکت را افزایش می داد و شورشهای سرداران و شاهزادگان را فزونی می بخشید. ناگفته پیداست که چنین اوضاع آشفته ای در یک امپراتوری بزرگ و ثروتمند تا چه اندازه می تواند برای همسایگان فقیر ولی جنگجوی عرب تحریک کننده و وسوسه انگیز باشد. در طول این سالها بارها و بارها گروههایی از اعراب بادیه نشین که در نزدیکی مرزهای ایران زندگی می کردند به ایران حمله ور شدند ولی ماموران مرزبانی توانستند تهاجم آنان را دفع نمایند. با آغاز خلافت عمر در میان اعراب ، اختلافات و آشفتگی ها در ایران به اوج رسیده بود و همچنین بود وضع طمعکاری اعراب و وسوسه ی حمله ی به ایران در میان سران آنان ؛ تا آنکه سرانجام روزی رسید که عمر به منبر رفت و برای مردم گرسنه ی خود اینچنین خواند :

«ای مردم ! خداوند شما را به زبان رسول خویش گنج خسروان و قیصران وعده داده است. برخیزید و جنگ با فرس را ساز کنید. » با شنیدن اسم فرس همگان خاموش شدند مگر ابو عبید بن مسعود ثقفی که برخاست و بانگ برآورد که من نخستین کس باشم که بر این مهم برآیم ؛ دیگران نیز به او تاسی جستند و مهیای نبرد با ایران شدند. عمر ، ابو عبید را بر آنان امیر گردانید و این لشکر برای جنگ با ایرانیان روانه ی عراق شد. این سپاه دو بار در حدود حیره و کسکر با مرزداران ایران درآویخت و پیروز شد و سپس در آنسوی فرات با گروهی از سپاهیان ایران رو در رو گشت. پیل بانی از ایرانیان در این هنگام ابوعبید را به زیر پای پیل گرفت و به هلاکت رساند. دیگر اعراب نیز از بیم گریختند. چون خبر این شکست به عمر در مدینه رسید هراسان شد و سپاهی تازه به سرکردگی «مثنی» روانه ی جنگ کرد. این سپاه توانست شکت پیشین را جبران

کند و به سپاهی از ایران به سرداری « مهران مهروبه » فائق آید و تا دجله پیش رود. در این هنگام از جانب ابله و بصره نیز سپاه اعراب پیشرفت هایی کرده بود و در خوزستان و بصره مرزداران ایران را شکست داده بود. در این زمان مثنی خبر یافت که رستم در مداین به تدارک سپاه مشغول است و عمر را از این خبر آگاه ساخت. عمر خود در رأس سپاهی راهی ایران شد. در بین راه مرتباً اعراب بادیه نشین را به جهاد در راه خدا ( و صد البته تا اندازه ای هم در راه ثروت فزون از شمار ایرانیان ) فرا می خواند و آنان نیز به اشتیاق می آمدند. ولی در آخرین لحظات به توصیه یارانش ، عمر از همراهی این لشکر منصرف شد و « سعد وقاص » را امیری داد.

سعد با سپاه عظیمی از همه ی قبایل عرب آهنگ قادسیه کرد. از آن سوی نیز ، رستم به همراه سپاهیان ایران به دفاع می آمد. دو لشکر در قادسیه فرود آمدند و چهار ماه به مذاکره و تبادل سفیران گذراندند. آنگاه رستم نبرد را آغاز کرد ؛ سه روز به سختی نبرد کردند و از هر دو جانب کشته های فراوانی به خاک افتادند تا آنکه در چهارمین روز رستم کشته شد. پیکرش را یافتند که فزون از صد زخم داشت و چون دانستند که سردار سپاه است ، سرش را بریدند و بر نیزه کردند. مرگ رستم ضربه ی سختی به سپاه ایران وارد آورد. بسیاری از سربازان پس از آن حادثه از میدان گریختند و آنان که ماندند به دست اعراب کشته شدند. سپاه ایران در همان روز شکست خورد و اعراب مشغول غارت کردن سپاه و به غنیمت گرفتن دارایی های سپاهیان شدند. یکی از غنائمی که به دست اعراب افتاد درفش کاویانی بود که آنرا تکه و پاره کرده و هر تکه اش به

کسی رسید. آنچه بر سر درفش کاویان آمد همان است که مقدر بود مدتی بعد بر سر ایران آید و هر تکه ای از آن سرزمین به یکی از سران قبایل عرب رسد. سربازانی که توانسته بودند از این معرکه بگریزند راه مداین در پیش گرفتند و سعد نیز به دنبال آنان روانه ی مداین شد. چون اعراب به مداین رسیدند ، آن شهر را پیرامون گرفتند و در نزدیکی آن اردو زدند. محاصره ی مداین چندان به درازا کشید که در مداین قحطی آمد و مردم از شدت گرسنگی به خوردن گوشت سگ و گربه روی آوردند. یزدگرد که در آن هنگام در مداین بود خزانه را گشود و ثروت آن را میان مرزبانان و مردم بخش کرده به آنان چنین گفت: « اگر این شهر از دست برود ، شما بر این مال اولی ترید تا آن تازیان و اگر خدا خواست و شهر در دست ما باقی ماند شما این ثروت را به خزانه ی مملکت بازخواهید گرداند. » چون به سعد خبر رسید که یزدگرد مشغول بخشیدن ثروت خزانه است و دانست که اگر دیر بجنبد ثروت خزانه تمام خواهد شد و چیزی به وی نخواهد رسید سراسیمه شد و دستور حمله را صادر کرد. سپاهیان عرب از فرط طمع آنچنان خود را به آب دجله زدند که یکی از آنان در آب فرو رفت و به هلاکت رسید. نگهبان مداین وقتی که تازیان را بر کناره ی دروازه های شهر دیدند بانگ برآوردند:

« دیوان آمدند ! دیوان آمدند ! » خره زاد ( برادر رستم ) با لشکری به دفاع از شهر آمد ولی شکست خورد و به درون شهر بازگشت. خره زاد که با آن سپاه کوچکش دیگر تاب مقاومت در برابر لشکر انبوه عرب برایش نمانده بود و سقوط شهر را حتمی می دید ، نیمه شب به همراهی لشکریان خود و گروهی از مردم مداین از شهر گریخت. تازیان به تیسفون درآمدند و قتل و غارت پیش گرفتند. سعد در ورود به مدائن نماز فتح خواند و چون به کاخ سفید کسری درآمد قرآن خواند و امر کرد تا آتشکده ی بزرگ شهر را ویران کنند و به جای آن مسجدی بسازند. نوشته اند که از آنجا فرش بزرگی به مدینه بردند که از بزرگی جایی نبود که آن را بتوان افکند. پاره پاره اش کرده اند و میان سران قوم بخش کردند. بعدها یک تکه از آن را بیست هزار درهم فروختند.
پس از واقعه ی مدائن ، حادثه ی جلولاء پیش آمد که در آن نیز ایرانیان شکست سختی خوردند. وقتی که ایرانیان گریخته از مدائن به جلولاء رسیدند هر کدام از آنان برای رفتن به شهر و دیار خود راهی جدا داشتند و باید از یکدیگر جدا می شدند. در این هنگام تصمیم گرفتند پیش از متفرق شدن یک بار دیگر بخت خود را در نبرد با عربان بیازمایند. «مهران رازی» را به سردار ی خویش برگزیدند و در آنجا خندق کندند و آماده ی نبرد شدند. نامه ای به یزدگرد فرستادند و از او به مال و لشکر کمک خواستند. پادشاه تا آنجا که در توان داشت به نیرو و سرمایه ی اندکی یاریشان کرد. در این میان سعد بن وقاص که در مداین بود خبر یافت که ایرانیان مهیای نبردی دوباره می شوند. نامه ای به عمر نوشت و رای خواست. عمر فرمان داد که باید خود را آماده ی جنگ کنند و به دشمن مجال حمله ندهند. سعد لشکر انبوهی به جلولاء فرستاد و این لشکر از همه طرف به ایرانیان حمله آورد و بسیاری از آنان را به خاک افکند. شماری از سربازان ایرانی که موفق به فرار شدند به حلوان (محل استقرار یزدگرد) رفتند و از او خواستند که هر چه سریعتر از آنجا بگریزد. در جنگ جلولاء غنیمت بسیار به چنگ اعراب افتاد چندان که تا آن زمان غنیمتی بیش از آن نیافته بودند.
اعراب به رسم فتوتی که داشتند مردان را قتل عام کرده و زنان و دختران را به غنیمت بردند. شمار کشتگان جلولاء را بالغ بر صد هزار تن آورده اند! زنان و دخترانی که در این جنگ به چنگ اشغالگران افتادند چندان زیاد بودند که عمر بارها و بارها می گفت : به خدا پناه می برم از فرزندان این زنان که در جلولاء اسیر شده اند!
وقتی که یزدگرد از مدائن گریخت به همه ی سرداران پیام فرستاد که لشکرهایشان را برای یاری او و دفاع از کشور اعزام دارند. سرداران ایران اینچنین کردند. از کنار ه ی خزر تا دریای هند و از جیحون تا دریای فارس از هر جا سپاهی فراز آمد. در نزدیکی همدان سپاهی گرد آمد که شمار آن را تا صد و پنجاه هزار کس گفته اند. فرمانده ی این سپاه فیروزان بود و بنا بود که این سپاه از راه حلوان به جانب کوفه که لشکرگاه عرب بود حمله کند. عمار بن یاسر – سردار عرب – چون از این خبر آگاه گشت نامه به مدینه نوشت و وضع موجود را برای عمر تشریح کرد. عمر نامه را برگرفت و منبر رفته گفت : « ای مردم ! تا کنون به فرٌ اسلام و یاری خدا در جنگ با عجم پیروزی با ما بوده است. اکنون عجمان سپاه گرد کرده اند تا نور خدای را بنشانند !! این نامه ی عمار بن یاسر است که به من فرستاده است. می نویسد که اهل توس و طبرستان و دماوند و گرگان و ری و اصفهان و قم و همدان و ماهین و ماسبذان بر ملک خویش گرد آمده اند تا در کوفه و بصره با برادران و یاران شما درآویزند و آنان را از سرزمین خویش برانند و با شما به جنگ آیند. رایی که در این باب دارید با من بگویید.» طلحه گفت : ای امیر ! رای تو صائبترست هر چه گویی چنان کنیم. عثمان گفت:
ای امیر! به مردم شام بنویس تا از شام آیند و به مردم یمن کس فرست تا از یمن آیند و از مردم بصره درخواه تا از آنجا آیند و تو نیز از اینجا راه کوفه پیش گیر و چون این همه خلق بر تو فراز ایند سپاه تو بیشتر باشد و کار بر تو آسان گردد. مسلمانان که در پای منبر بودند این رای عثمان را پسندیدند و آفرین خواندند. به فرمان عمر سپاه عظیمی از اعراب گرد آمد و روانه ی نبرد شد. سپاه ایران نیز به سرداری فیروزان ساز و برگ بسیار آماده کرده بود. دو لشکر در نزدیک نهاوند خیمه زندند. چون ایرانیان جنگ را آغاز نمی کردند اعراب در هراس افتادند که چه کنند و فرجام این نبرد چه خواهد شد. سر انجام تصمیم گرفتند که شایع کنند خلیفه ی

مسلمین در مدینه مرده است و باید جنگ نکرده باز گردند. و پس از آن نیز آهنگ بازگشت کردند. ایرانیان از سنگرها و قلعه های خویش درآمدند تا عربان را دنبال کنند و به این حیله پراکنده شدند. چون به تازیان رسیدند ، تازیان برگشتند و جنگی سخت در گرفت و هزاران تن از هر دو سوی کشته شدند و به فرجام سپاه ایران شکست خورد و پراکنده شد و نهاوند نیز به چنگ عربان افتاد. از آنجا سپاهیان عرب به راه همدان و آذربایجان رفتند و دیگر ایرانیان را یارای مقاومت نبود. اشغال نهاوند در واقع راه اشغال همه ی ایران را به روی تازیان گشود و از این جهت عربان آن را “فتح الفتوح” نامیدند. این آخرین مقاومت منسجم و منظم دولت ساسانی در برابر هجمه ی عرب بود. پس از آن دیگر نه دولتی در کار بود نه کشوری. همه چیز به زیر سلطه ی اعراب رفته بود. سال بعد همدان و کاشان و اصفهان و استخر نیز به دست تازیان افتاد و یزگرد از فارس به کرمان و از آنجا به سیستان رفت و سرانجام در مرو کشته شد. در فتح نهاوند آخرین بازمانده ی گنجهای خسروانی نیز به دست اشغالگران افتاد و دیگر ایرانیان را ممکن نشد که لشکری فراهم آورند و در مقابل اعراب بایستند.

پس از سقوط ایران اگر چه هرگز لشکری بر علیه عربان آراسته نشد ولی مقاومتهای کوجک محلی همه جا بر ضد بیدادگری های اعراب جریان داشت. اما از آنجا که اعراب با خشونت تمام هر ندای مخالفی را خفه می کردند ، این مقاومت ها به جایی نرسید. از جمله ی دلیرانه ترین این مقاومتها ، مقاومت مردم استخر بود که بر ضد عربان سر به شورش برآوردند و عامل دستگاه خلافت عرب را در آن شهر هلاک گرداندند ولی دیری نپایید که یک سردار عرب به نام “عبدالله بن عامر” به استخر لشکر کشید و چندان خون ریخت که دیگر هیچ ندای مخالفی از آن شهر برنخاست.( در تهاجم عبدالله بن عامر به استخر دست کم چهل هزار تن قتل عام شدند). در دوران خلافت عثمان حادثه ی مشابهی در خراسان روی داد. به عثمان خبر رسید که مردم خراسان که سابقاً اسلام آورده بودند ، مرتد شده اند و سر به شورش برآورده اند. عثمان ، عبدالله بن عامر و سعید بن عاص را برای سرکوبی آنان فرستاد و آنان نیز با آفریدن جنایتی تازه ، مردم خراسان را سرکوب کردند و گرگان و طبرستان و تمیشه را دوباره فتح کردند.

پس از اشغال ایران ، اعراب بر نابود کردن فرهنگ مردم ایران همت گماردند. زبان رسمی ایران به زبان عربی تغییر یافت و ایرانیان را واداشتند که به زبان اعراب سخن بگویند. کتابهای فراوانی را که نشانه ی علم و دانش یک ملت دربند بود یا به آب انداختند یا در آتش سوزاندند. آورده اند که وقتی سعد بن ابی وقاص به مداین دست یافت کتابهای فراوانی در آنجا یافت ، به عمر نامه نوشت که با این کتابها چه کند و عمر پاسخ داد : همه ی آنها را به آب بیافکن که اگر آن کتاب ها سبب راهنمایی باشند ، ما قرآن را داریم که بس راهنماتر از آنهاست و اگر گمراه کننده باشند باید از شر آنان در امان ماند.
نشست بزرگان برای انتقال پایتخت از تیسفون به استخر (شیراز ) در لحظه حساس تاریخ ایران

 

درپی كشته شدن رستم فرخزدا یكی از ژنرالهای ایران به دست اعراب مسلمان و افتادن درفش كاویانی ــ پرچم ارتش ــ به دست آنان ، 28 ژوئیه سال 636 میلادی یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی ایران به اصرار بزرگان كشور جلسه مشورتی درعمارت سلطنتی ( طاق كسری) تشكیل داد تا پیشنهادهای تازه شنیده شود . در این جلسه پیشنهاد شد كه راه حل ، انتقال فوری پایتخت از تیسفون به استخر ( شیراز ) است. تا آن زمان این نخستین بار بود که پرچم کاویانی تصرف شده بود. ارتش ایران در دوران خسرو پرویز و در نتیجه جنگهای غیر ضروری او با رومیان و لشکر کشی به مصر و تصرف این سرزمین و پیش از همه اینها درگیری اش با بهرام چوبین سردار ایرانی خسته و فرسوده شده بود و به علاوه حمله وسیع اعراب پیش بینی نمی شد که با همه امکانات خود برضد آنان وارد عملیات شود. پس از برکناری خسرو پرویز و قتل او در زندان , اقتدار دولت ساسانی در زمان جانشینان وی که هرکدام مدت کوتاهی حکومت اسمی داشتند تضعیف شده بود و ادامه اختلاف طبقاتی در جامعه ایران مزید برعلت شده بود – همان اختلاف طبقاتی که قبلا مزدک برای ازمیان بردنش بپاخاسته بود.

به نوشته مورخان روم شرقی (قسطنطنیه) یزدگرد، نخست پیشنهاد را پذیرفت ، ولی بعدا آن را رد كرد . اعراب سال بعد تیسفون را مورد حمله قرار دادند كه یزدگرد به منطقه حلوان نقل مكان كرد و چون در همین سال در جلولا ( نزدیك حلوان )هم شكست خورد به سوی نهاوند عقب نشینی كرد.

كاوشهای باستانشناسی درمحل تیسفون درسال 1930- بررسی كتاب “ایران درعهد ساسانی” از آثار “آرتوركریستن سن” ،‌محل شهر تیسفون، مجموعه ساختمانهائی كه دراطراف طاق كسری وجود داشته، وه اردشیر” مركز عمده مسیحیان ایران، اسامی هفت شهری كه پایتخت ساسانی را تشكیل می‌دادند، محله “اسپانبر” ـ اشعاری از فردوسی درباره طاق كسری ـ ویژگی‌های معماری بنای مزبور.
اعضا هئیت كاوش كنندگان آلمانی اظهار كرده‌اند كه ایوان بزرگی كه امروزه برپاست به امر خسرو ساخته شده است. مجموع این كاخ و ساختمان‌های فرعی آن در زمنیی به وسعت 300 در 400 متر قرار گرفته ومركب از ایوان و آثار بنای دیگری در فاصله 100متر از آن تپه مصنوعی كوچكی بنام حرم خسرو در جنوب ایوان و در شمال آن خرابه‌های یك گورستان بوده است.

ایوان كسری مهمترین قسمتی از مجموع كاخ تیسفون است كه امروز برپاست. نمای آن به طرف مشرق است و 28ر29 متر ارتفاع دارد و عبارت بوده است از دیواری بدون پنجره كه طاقنماهایی در سرتاسر آن ساخته شده و میان طاقنماها نیم ستون‌هایی در طرفین قوس‌های هلالی وجود دارد. مجموع این طاقنماها و قوس‌ها و نیم‌ستون‌ها در چهار طبقه از پائین به بالا گنجاینده شده. احتمالاً روی این بنای آجری را بوسیله گچ سفید كرده بودند و بعضی از قسمت‌های آن را رنگ زده بودند و در بعضی قسمت‌های دیگر روپوشی از سنگ مرمر ظاهر نمای بنا را می‌پوشانده است.
تا تاریخ 1888 تمام نمای این بنا برپا بوده و نقشی از آن در كتاب «دیولافوآ» Dieulafoy Lart antique de la Perse كشیده شده است. در همین سال قسمت جنوبی ایوان نیز خطر از بین رفتن موجود است. ایوان بزرگ به صورت گهواره‌‌بیضی شكل در میان نمای بنا قرار گرفته و عرض آن 63ر25 متر و درازای آن 76ر43 متر است.

در پشت دیوارهای طرفین ایوان پنج تالار كم ارتفاع‌تر از ایوان مركزی با طاق گهواره‌ای شكل ساخته شده بود. در طریین این ایوان طاق‌های متعدد دیگر وجود داشت. ضخامت دیوارهای آجری بطور كلی بسیار زیاد است. در داخل تالارها تزئیناتی بصورت گچ‌بری وجود داشته كه تعداد زیادی از آنها در حفاری هئیت آلمانی پیدا شده است. زیبایی ایوان كسری بیشتر از نظر عظمت آن می‌باشد. «ابن خرداذبه» آن را به كوهی تشبیه كرده كه در آن كاخی تراشیده باشند. می‌گویند خلیفه المنصور نخستین كسی است كه دست به خرابی آن زد و از مصالح آن برای ابنیه شهر جدید بغداد استفاده كرد. ظاهراً‌علت اینكه تمام مصالح آن بكار نرفته این بوده است كه پس از چندی به نظر رسیده است كه خراب كردن و حمل مصالح از ارزش حقیقی آن مصالح تجاوز می‌نماید، و از استفاده از آن صرفنظر كرده‌اند.

ابنیه زمان هخامنشی تماماً از ستون‌های سنگی و سقف افقی ساخته شده بود و با وجود مصالح فراوان كه برای بالا بردن آن مصرف می‌شد نسبت به بنایی مانند طاق كسری نواقص بسیار داشت. مثلاً در كاخ عظیمی چون كاخ آپادانای تخت جمشید تقریباً یك دهم بنا را پایه‌های قطور ستون‌ها اشغال كرده بود و تالار آپادانا بیشتر شباهت به جنگلی پیدا كرده بود كه در آن درخت‌های عظیمی روئیده باشد. روشنایی در چنین تالاری به زحمت وارد می‌شد و روزهای «بار عمومی» عده‌ای از حاضران ناچار در پشت ستون‌ها قرار می‌گرفتند و از دیدن شاهنشاه محروم می‌ماندند.

چنین فرض كرده‌اند كه روشنایی از بالای بام وارد تالار می‌شد ولی با این حال باز قسمت‌هایی از تالار در تاریكی قرار می‌گرفت. بنابراین با ایجاد ایوانی مانند ایوان كسری معماران زمان ساسانی مسایل بزرگی را مانند پوشاندن تالار بسیار بزرگی با مصالح سبك و ارزان و روشن كردن آن و افزودن بر وسعت تالار به وسیله حذف ستون، و افزایش ارتفاع آن به وسیله ایجاد طاق مرتفع بیضی شكل حل كرده‌اند.
ضمناً حل مسایل دیگری نیز با ایجاد ایوان ساسانی آسان گردیده است. در سقف افقی كاخ هخامنشی خطر آتش‌سوزی و موریانه وجود داشت و حال اینكه در كاخ ساسانی هر دوی این خطرها از میان رفته و ضمناً با سبك شدن مصالح از سنگینی بنا كاسته شده و در حقیقت سنگینی كاخ به فشار مختصری در جهت طرفین مبدل گشته است و این فشار را روی دیوارها و پایه‌های ضخیم وارد آورده كه آن را تا امروز با وجود ناملایمات طبیعت تحمل نبوده است.
تاریخچه تیسفون

این شهر در اصل، در كنار شهر قدیمی تری به نام ‌اپیس در فاصله ای نه چندان دور از محل تلاقی دو رود دجله و فرات بنا شده بود. این شهر باستانی همچنین در مسیر «جاده شاهی» قرار داشت كه «شوش» پایتخت «عیلام» را با نواحی مركزی آشور و سپس با «سارد» پایتخت «لیدی» متصل می ساخت.
در اواخر قرن چهارم (پیش از میلاد)، «سلوكوس» جانشین اسكندر كبیر، و بنیان گذار امپراتوری سلوكیان، شهر سلوكیه را در سوی دیگر اپیس بنیان نهاد و از آن پس بود كه اپیس، صرفا به صورت حومه این شهر درآمد. بنا به گفته «توسیدید» مورخ رومی در قرن نخست میلادی، ساكنان یونانی و مردم بومی شهر «سلوكیه» هنوز از یكدیگر متمایز و هر یك دارای مراكز شهری مجزای خود بودند و پارتیان نیز كه در قرن دوم پیش از میلاد، بر ایران غلبه یافتند، نفوذ فرهنگی چندانی بر این شهر نداشتند.

اما از آن جا كه پارتیان به یك تختگاه در نواحی غربی قلمرو خود نیاز داشتند، پایتخت دولتی خود را از سلوكیه به كرانه شرقی منتقل كردند و اپیس كهن را تیسفون یا تیسپون نامیدند؛ شهری كه از سال 129 پیش از میلاد، به عنوان تختگاه زمستانی شاهان اشكانی مورد استفاده قرار گرفت.

با شورش مردم سلوكیه بر «اردوان» پادشاه اشكانی، اهمیت این شهر فزونی گرفت. هر چند شورش مردم تا سال 43 میلادی پایان یافته بود.
این كه «آمیانوس مارسلینوس» مورخ رومی، «اردوان» را بنیان گذار شهر تیسفون نامیده حاكی از آن است كه احتمالا «اردوان» دست به اقداماتی زده بود كه سبب رشد و افزایش اهمیت و موقعیت این شهر شده است. در قرن دوم میلادی، این شهر به شدت آماج تجاوزات رومیان قرار داشت زیرا رومیان بر آن بودند كه تصرف پایتخت پارتیان، به طور اجتناب ناپذیری به سقوط كل امپراتوری شرق خواهد انجامید.
به هر روی در یك دوره بلند زمانی، تصرف شهر توسط سپتیموس سوروس، عواقب ویرانگری برای امپراتوری پارتیان در بر داشت. از آن كه رومیان چندان طلا و نقره با خود به تاراج بردند كه با مقیاس های امروزی می توان چنین برداشت كرد كه این غنایم به راحتی قادر بود تا به مدت سه یا چهار دهه، بحران اقتصادی در اروپا را به تعویق اندازد.

بر همین اساس پایان كار پارتیان را نیز می توان در نظر آورد و ناگفته پیداست كه با این حملات امپراتوری اشكانی به شدت ناتوان گردید تا سال 224 میلادی كه سرانجام با شورش یكی از نجبای زمیندار ایرانی رویاروی شد و دو سال پیش از آن، تصرف تیسفون به دست این بزرگزاده ایرانی به معنی پایان پادشاهی پارتیان و آغاز دوران دومین امپراتوری بزرگ ایرانیان بود؛ امپراتوری بزرگی كه شاهان ساسانی فرمانروایی آن را در دست گرفتند.
در دوره ساسانیان هر چند تیسفون پایتخت امپراتوری ایران محسوب می شد، اما سلوكیه نیز چندان فراموش نشد، بلكه با نام «وه اردشیر» (به معنی شهر خوب اردشیر) تغییر نام یافت. شهری كه همچنان به عنوان یك هدف نظامی مهم پا برجا می ماند.

در سال 238 میلادی گوردین سوم امپراتور رومی، به منظور پیگیری از قدرت روزافزون شاهان ساسانی كمر به تسخیر تیسفون بست. اما پیش از نیل به این هدف سترگ، به قتل رسید. اما ادنائتوس از مردم بالمیر در سال 262 میلادی در نیل به این هدف توفیق بیشتری داشت و نیز امپراتور كاریوس كه سرانجام در سال 283 میلادی این شهر را برای مدتی به تصرف خود در آورد، اما هنگامی كه «ژولین» در پی تصرف این شهر برآمد، در میدان نبرد دچار شكست شد و به قتل رسید (363 میلادی).

در قرن پنجم میلادی، تیسفون به عنوان مركز مسیحیان نسطوری، اهمیت بیشتری یافت، و این به سبب وجود كلیسای مسیحیان فرقه نسطوری بود كه پیشتر با پذیرش اعتقاد به جدایی میان دو طبیعت مادی و الوهی عیسی مسیح، از كلیساهای سال 540، خسرو اول پادشاه ساسانی، «آنتیوخ» پایتخت رومیان سوریه را به تصرف در آورد و ساكنان آن را در شهر جدیدی نزدیك تیسفون و وه اردشیر، كوچ داده و مستقر ساخت. این شهر بعدها «آنتیوخ خسرو» نام گرفت. چنان حدس زده اند كه در این منطقه چهار ناحیه مسكونی دیگر نیز وجود داشته است و از همین رو بوده كه اعراب نیز سال ها بعد كه به ایران آمدند، این مكان را «المدائن»4 به معنی مدینه ها یا شهرها نامیدند.

در سال 637 میلادی، مسلمانان تیسفون و شهرهای دیگر مدائن را تصرف و به تاراج گرفتند و این آغازی بر فتوحات ایشان در ناحیه بین النهرین بود تا سرانجام در سال 762 میلادی كه آنان خود شهر جدیدی را در 35 كیلومتری بالای رود دجله بنا كردند. شهری كه به عنوان مركز حكومتی ایشان، بغداد نام گرفت;

تیسفون “یكی از مهمترین شهرهای ایران در دوران سلطنت سلسله ساسانیان ،به تصرف” كاروس “امپراتور روم درآمد .در آن زمان بر ایران” بهرام دوم “پنجمین شاهنشاه ساسانی سلطنت داشت و چون سرگرم جنگ با طوایف” سكا “در شرق بود” ،كاروس “امپراتور روم به ایران تاخت و بینالنهرین و تیسفون را گرفت كمی بعد به سبب مرگ” كاروس “بر اثر ساعقه رومیان به كشور خود بازگشتند و تیسفون آزاد شد .ایوان مدائن) یا طاق كسری (كه بارگاه سلطنتی سلاطین ساسانی بود ،در این نقطه قرار داشت و بعدها به دوران حكومت عباسیان توسط منصور عباسی ویران شد.
ویرانه‌های باقی‌مانده از شهر قدیم تیسفون را مرحوم «ارنست هرتسفلد» در كتابی تحت نام «یك مسافرت از نظر باستان‌شناسی به سرزمین فرات» كه در تاریخ 1920 در برلن به زبان آلمانی منتشر شده به طور مفصل معرفی نموده است.

در سال 1928 كاوش‌هایی توسط هیئتی آلمانی تحت سرپرستی آقای «رویتر» در محل تیسفون به عمل آمد و در سال 1930 میسیون امریكایی «موزه متروپولیتن نیویورك» به سرپرستی آقای «اوپتون» با هیئت آلمانی نامبرده در كاوشهای تیسفون شركت كرد.

«آرتور كریستن سن» در كتاب «ایران در عهد ساسانیان» كه در سال 1936 ترجمه فرانسه آن منتشر شد با استفاده از نتایج كار كاوش‌كنندگان در تیسفون خلاصه‌ای از اطلاعاتی را كه راجع به این شهر در دست داشت انتشار داد و ما قسمتی از آن اطلاعات را در این مقاله از نظر خوانندگان می‌گذرانیم.

«پایتخت شاهنشاهان ایران خصوصاً در زمان خسرو اول وسعت و اعتبار یافت و تیسفون (Tespon) نام شهر عمده‌ای است كه جز مجموعه‌ای از چند شهر یورد كه به زبان شامی Mahoz یا Medhinata یا Medhine (ما حوزه ملكا یا مذیناتا یا مذینه) می‌نامیدند، و اعراب آن را به «المدائن» ترجمه كرده‌اند و احتمال دارد كه این كلمات ترجمه پهلوی «شهرستانان» Shahristanan باشد شهرهای مهم این مجموعه شهر «وه‌اردشیر» Veh-Ardechir (سلوقیه قدیم) و تیسفون بوده است.»

«آمین مارسل» می‌گوید پایتخت ایران غیرقابل تسخیر بود و از چندین شهر تشكیل شده بود و حصاری آن را احاطه می‌كرد و این حصار دروازه‌های محكم داشت.
تیسفون در مشرق دجله و «وه‌اردشیر» در مغرب آن قرار داشت و جسری آن دو را بهم می‌پیوست و فردوسی در شاهنامه خود در ضمن بیان تاریخ پادشاهی شاپور دوم می‌گوید: چون رفت و آمد روی این پل روز به روز زیاد می‌شد شاپور در ابتدای پادشاهی خود دستور داد پل دیگری روی دجله انداختند تا عبور از آن پل و برگشت از پل دیگر انجام گیرد.
تیسفون اصلی در مشرق دجله حصاری به صورت كمان داشت و برج‌های متعددی در این حصار بود كه آثارشان هنوز باقی است و مجموع زمینی كه در زیر آن بود از 58 هكتار تجاوز نمی‌كرد و آن را به زبان عربی «مدینه العتیقه» می‌نامیدند. در نتیجه كاوش‌هایی كه در سال‌های 1928 و 1929 در این ناحیه انجام گرفته پدیده‌های كلیسایی از زمان ساسانیان پدیدار گشته است.
در مشرق تیسفون امروز آرامگاهی بنام سلمان پاك وجود دارد كه در محله سابق «اسپانبر» Aspanbar واقع است. كاخ شاهنشاهان ساسانی در همین محله قرار داشته و مركب از حیاط‌ها و تالارها و باغ‌هایی بوده است كه طاق كسری امروز، در میان آن برپا بوده است.

در جنوب طاق كسری خرابه‌هایی بنام «خزانه كسری» Khazanat Kersa وجود دارد و محل دیگری بستان كسری می‌باشد كه «رومگان» Rumaghan نیز نامیده‌می‌شد و خسرو اول پس از فتح انطاكیه عده‌ای از مردم آن شهر را به پایتخت خود انتقال داد و شهر جدید را برای آنها ساخت.
قسمتی از مدائن را كه مغرب دجله قرار دارد حصاری از آجر احاطه كرده بود و بخش مهم آجرهای آن شهر از شهر بابل به این محل حمل شده بود و در مكان قدیمترین ساختمان این شهر یعنی سلوكیه برپا شده بود.
اردشیر قسمتی از آن را تعمیر كرده و آنرا «وه‌اردشیر» نامید (ترجمه واژه اردشیر خوب یا خانه اردشیر). وه‌اردشیر مركز عمده مسیحیان ایران و مقر «كاتولیكوس» رئیس مذهبی آنان بود و كلیسایی در آن بنا شده بود كه به فرمان شاپور دوم ویران شد و بعد از مرگ این پادشاه مجدداً آنرا برپا كردند.

تقریباً در پنج كیلومتری شمال «وه‌اردشیر» شهر كوچك «درزنیدان»Darzanidhan قرار داشت. در مغرب «وه‌اردشیر» شهری بنام «ولاش آباد» واقع بود. بنابراین از مجموع شهرهایی كه در زمان خسرو اول پایتخت ایران را تشكیل می‌دادند امروز پنج شهر آن را می‌شناسیم ( تیسفون و رومگان در مشرق دجله، «وه‌اردشیر»(سلوكیه) و «درزنیدان» و «ولاشاباد» در مغرب آن). اگر محله «اسپانبر» در مشرق و «ماحوزه» در مغرب را به پنج شهر فوق‌اضافه كنیم تعداد شهرهای پایتخت ساسانیان به هفت خواهد رسید
در طرفین رود دجله چند كاخ مخصوص شاهنشاه وجود داشته است ولی از همه آنها معروفتر همان «طاق كسری» یا ایوان كسری است كه در محله «اسپانبر» قرار داشت و ویرانه‌های آن هنوز موجب تعجب و تحسین است.


برای دریافت پروژه اینجا کلیک کنید

[ بازدید : 48 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما :
]
نام :
ایمیل :
آدرس وب سایت :
متن :
:) :( ;) :D ;)) :X :? :P :* =(( :O @};- :B /:) =D> :S
کد امنیتی : ریست تصویر
تمامی حقوق این وب سایت متعلق به ایران داکیومنت است. || طراح قالب avazak.ir
ساخت وبلاگ تالار مشاور گروپ لیزر فوتونا بلیط هواپیما تهران بندرعباس اسپیس تجهیزات عقد و عروسی تعمیر کاتالیزور تعمیرات تخصصی آیفون درمان قطعی خروپف اسپیس فریم اجاره اسپیس گلچین کلاه کاسکت تجهیزات نمازخانه مجله مثبت زندگی سبد پلاستیکی خرید وسایل شهربازی تولید کننده دیگ بخار تجهیزات آشپزخانه صنعتی پارچه برزنت مجله زندگی بهتر تعمیر ماشین شارژی نوار خطر خرید نایلون حبابدار نایلون حبابدار خرید استند فلزی خرید نظم دهنده لباس خرید بک لینک خرید آنتی ویروس
بستن تبلیغات [X]